Sömürge döneminde yurtlarından edilen Kenyalı kabile, Kral 3. Charles’tan tazminat talep ediyor

İngiltere Kralı III. Charles, Salı günü İngiliz Milletler Topluluğu’na üye ülkelerden biri olan eski kolonisi Kenya’ya resmi bir ziyarette bulunacak.

Buckingham Sarayı’ndan ziyaret öncesinde yapılan açıklamada, Charles’ın ziyareti sırasında “İngiltere ve Kenya’nın ortak tarihinin acı dolu yönlerini” fark edeceği belirtildi.

1963’te bağımsızlığını kazanana kadar altmış yılı aşkın bir süre İngilizler tarafından yönetilen Kenya’da hâlâ İngiliz sömürgeciliğinin etkilerinden bahsediliyor.

Özellikle ülkenin batı kesimindeki verimli yaylalarda yaşarken yerinden edilen bazı topluluklar için bu sorun, tarihi bir hatıra olduğu kadar günümüzün de bir gerçeği olmaya devam ediyor.

Yerlerinden edildiler

İngiliz sömürge yönetimi, batı Kenya’daki toplulukların nesiller boyu yaşadığı yüzlerce kilometrekarelik araziyi İngiliz yerleşimcilere verdi.

1934 yılında Kipsigis etnik grubuna bağlı Talai kabilesinden 700 kişi, halkı İngiliz yönetimine karşı kışkırttıkları gerekçesiyle Gwassi’ye sürüldü. Talailer, dağlık ve çorak olarak tanımladıkları bölgeye ulaşmak için haftalarca yürümek zorunda kaldı.

[1945’tekoşullarınıprotestoedendüzinelercegençülkeninbatıkesimindekiKerichoyakınlarındakibirtoplamakampınagötürüldüAileleriniburadakurankabileüyelerinihayet1962’deserbestbırakıldı

Ancak bir zamanlar hayvanlarını otlattıkları ve bal topladıkları toprakların İngiliz yerleşimcilere ve çay şirketlerine bağışlanması nedeniyle hayatlarını yeniden inşa etmekte zorluk çekiyorlardı.

2021’de yayınlanan Birleşmiş Milletler raporuna göre batıdaki Kericho kenti çevresinde yarım milyondan fazla Kenyalı, İngiliz sömürge yönetimi sırasında ciddi insan hakları ihlallerine maruz kaldı. Bu ihlaller arasında hukuka aykırı öldürmeler ve arazi kamulaştırmaları da yer alıyor.

Rapora göre bu arazilerin büyük bir kısmı artık çok uluslu şirketlerin elinde olan çay plantasyon alanlarına dönüştürüldü.

İngilizler tazminat talebine olumsuz bakıyor

“Halkımızın çoğu yoksulluk sınırının altında yaşıyor.” Kipsigis etnik grubunun temsilcisi Joel Kimetto bunu belirterek, İngiltere’de tazminat talep edildiğini de sözlerine ekledi.

Kimetto, “Geniş verimli toprakların çoğu İngilizler tarafından fethedildi ve halkımız engebeli, kayalık, eğimli ve çorak yerli rezervlere zorlandı” dedi.

1934 yılında topraklarından sürülen kabilenin üyelerinden 100 yaşındaki Ngasuro, tazminat talebini Kral III. Charles’a sunmak istediğini söylüyor. Ancak başkent Nairobi ve Mombasa şehrini ziyaret edecek olan kralın programında bu bölge yer almıyor.

Geçmişte İngiliz hükümetinin Kipsigis ve Talai’nin tazminat konusunu görüşme taleplerine olumlu yanıt vermediği de biliniyor. 2019 Birleşmiş Milletler raporuna göre İngiliz hükümeti, tazminat talebinde bulunan topluluklara, iddiaları çözmek için “herhangi bir sürece dahil olma niyetinde olmadığını” bildirdi.

Bu olaya bakılmaksızın İngiltere, Kenyalılar tarafından “Acil Durum” olarak bilinen dönemde, 1952-1960 yılları arasında ülkenin merkezinde sömürge yönetimine karşı ayaklanma sırasında işlenen ihlallerden duyduğu üzüntüyü dile getirdi.

Londra mahkemesinin olay mağdurlarının dava açabileceğine karar vermesinin ardından hükümet, o dönemde işkence ve istismara maruz kalan yaşlı Kenyalılara yaklaşık 20 milyon £ tazminat ödenmesi konusunda mahkeme dışı bir anlaşmaya vardı.